ALUCRA HES (HİDRO ELEKTRİK SANTRALİ) PROJESİ

İşlerinde İnşaat Mühendisi olarak görev yapan Bilal TÜRKER yaptığı araştırmalar sonucu ilçemizin arazi yapısına uygun ve yıllardır kanayan yaramız olan göçü önlemek amacıyla ayrıca ülke ekonomisine katkı sağlamak adına uygulanabilirliğini karşılaştırmalar yaparak ispatladığı projesini yarışmaya yollamış ve yetkililerin değerlendirmesine sunmuştu.

Bu proje 3 önemli hedefi vardır. 1.si  yapılacak Barajla soğuk ve çetin geçen ilçemizin iklim şartlarının çok büyük oranla değişeceği ve mahsüllerin daha erken sürede alınacağını, 2.si yapılan barajla elektrik üretimi sağlayıp, ülkemiz ekonomisine önemli bir katkı getireceği, 3.sü ise karşılaştırma yaptığı hava şartlarının aynı düzeyde olduğu, Antalya-Korkuteli ilçesine yapılan bir baraj ile göç vermekte hatta yok olma yolunu tutan ilçenin tekrar bu barajla tarımla kalkındığını hatta Avrupanın En iyi ve en kaliteli kültür mantarını üreterek ilçeye bir ticaret kapısı olduğunu bu vesileyle hızla göç alarak bir şehirleşmenin olduğunu açıkladı.

Bakalım Bilal Bey bu projesinde neler anlatıyor, dikkatle okuyalım lütfen...

v:* {behavior:url(#default#VML);} o:* {behavior:url(#default#VML);} w:* {behavior:url(#default#VML);} .shape {behavior:url(#default#VML);} st1:*{behavior:url(#ieooui) }

ALUCRA HES (HİDRO ELEKTRİK SANTRALİ) PROJESİ

• ALUCRA’NIN MEVCUT DURUM TESBİTİ

Alucra’nın denizden yüksekliği  yaklaşık 1460 ila 1550  m dir. Bu yükseklik ve halk arasında kullanılan adı ile  Gavur Dağları (~3160 m)   ile  Erimez  Tepesi (~2600m) arasında bir düz vadi şeklindedir. Bu konumu nedeniyle yılın her mevsimi esinti ve kış aylarında ayaz  çok olmaktadır.  Ekonomik açıdan tarıma elverişsiz bir konumdadır. Kent ve köy nüfusunun hızla azalmasıyla büyük ve küçük hayvancılık bitme noktasındadır. Şu an itibari ile Alucra’ya devlet eli harici ekonomik girdiyi Alucra çiçek balı ve kelem üretimi sağlamaktadır. Alucra’ya gelen öğrenciler henüz ekonomik katkı sağlamak bir yana Alucra’nın Alucra içinde veya Alucra dışındaki kaynaklarını kullanmaktadırlar. Şimdilik böyle olmasına karşın gelecek için önemli bir fırsat doğurduğu da bir gerçektir. Sanayi olarak neredeyse hiçbir şey bulunmamaktadır. Açılan fabrika kışın soğuğa karşı yalıtımı olmadığından çalıştıracak işçi bulamamıştır. Ulaşım şu an itibariyle özellikle kış ayların çok zordur. Kurtbeli yolu bir umut olarak görülmektedir. Ancak çok önemli bir gelişme olan bu yolun açılması bile kısa vadede bir yarar sağlamaz. Zigana geçidinden daha iyi bir yol olmazsa uzun vade de tek başına yarar sağlamaz. Gençler ilçeyi terk ediyor, geride kalan esnafın nerdeyse tamamı borç batağında, her şey devletten ve belediyeden beklenir durumda. Yaz aylarında gelen gurbetçiler hem ekonomik kriz hem de son yıllarda patlak veren terör olayları nedeniyle artık eskisi gibi Alucra’yı bekleyenler için ekonomik yarar sağlamıyor. Bu bölüme mikro ölçekte pek çok etken yazılabilir fakat duruma öncelikle makro plan çerçevesinde  bakmanın daha yararlı olacağını düşünüyorum. Tüm bu olumsuzluklar Alucra’yı her gün biraz daha geri götürüyor. Dünya hızla değişiyor ve gelişiyor bu hıza ayak uydurmak gereklidir. Türkiye geneline baktığımızda Alucra gibi yerlerin yıllar içinde batıya göç vermesi sonucu ülke genelinde belirli bölgelerde yığılmalar oluştu. Ülkeyi bir gemiye benzetirsek gemi içindeki dengesiz yığılmalar gemiyi bir gün devirebilir. Jeopolitik ve jeostratejik olarak ta bu yığılmalar tehlike arz etmektedir. Hem askeri hem de ekonomik olarak ülke geneline yayılmak gereklidir. Bu nedenle Alucra gibi iklimi haricinde yerleşime uygun yerlere hem makro ölçekte hem de mikro ölçekte projeler geliştirmek gereklidir. Bu projeler Alucra’ya kuaför açılması gibi basit değil Alucra’nın hatta bölgenin kaderini değiştirecek türde olmalıdır. Bu nedenle daha çok hayali değil uygulanabilirlik açısından mümkün projelere öncelik verilmeli ve desteklenmelidir.

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->
 

Şekil 1 – Alucra’nın uydudan çekilmiş fotoğrafı. Şekilde görülen yükseklik (1610 m) bu fotoğraf sınırları içindeki coğrafyanın ortalama yüksekliğidir. Alucra’nın merkez yüksekliğini Google Earth yaklaşık 1465 m göstermektedir. Uydudan bakınca gayet yerleşime uygun bir görüntü vermektedir.

• NE YAPILMALI
  
  Alucra’nın coğrafi olarak konumu nedeniyle Alucra’da her şey zor. Açılacak Kurtbeli yolu iyi altyapı sağlanırsa ulaşım sorununa büyük yarar sağlayacak. Ama en önemlisi Alucra’nın iklim şartlarını değiştirmek gerekli. Ne yapılmalının ilk cevabı bu. İklim şartları değiştirilirse diğer düşünülen tüm projelerin hayata geçirilmesi daha kolay olur.

Bir bölgenin iklim şartlarını değiştirmek çok da kolay bir şey değildir. Ama imkansız da değildir. Maliyet olarak baktığımızda çok maliyetlidir. Peki hem maliyeti hiç olmayıp hem de nasıl başaracağız bunu sorusu akla gelecektir. Bunun cevabı da bu maliyet devlet eli ile  büyük proje yapılıp bunun başka hiçbir neden olmasa bile devlete kazanç olarak geri dönmesi sağlanmalı, yan neden olarak ta bu büyük projeden kendi lokal bölgenize yönelik kazanımlar olmalıdır. Bunun için benim proje önerim Alucra’ ya bir hidroelektrik santralinin (HES) kurulmasıdır.

NEDEN MORAN DERESİ 

Moran deresinin bulunduğu vadinin özellikle seçilmesi gereklidir. Bunları maddeler halinde yazacak olursak;

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Moran deresi üzerine kurulacak barajın her hangi bir tehlike anında (barajın yıkılması dahil) Alucra’ya hiçbir zararı yoktur. Sadece baraj yıkılırsa aynı vadi üzerinde bulunan küçük yerleşim yerleri etkilenir. Bu etkilenme de dünya ölçeğinde normalin çok altındadır.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]--> Vadi boyunca suyun tutulacağı doğrultuda hiçbir yerleşim yeri yoktur. Bu da devlet açısından herhangi bir kamulaştırma sorunu oluşturmuyor. Eski adıyla Yanos (Subaşı) köyü baraj suyunun çok yükselmesi sonucu etkilenebilir. Suyun  o kadar yükseltilmesi beklenmez. Google Earth te Subaşı köyünün denizden yüksekliği 1495 m ölçülüyor. Barajın alt kotunun denizden yüksekliği, benim dolgunun yapılacağını muhtemel gördüğüm yerde 1400 m ölçülüyor. Aradaki kot mesafesi 95 m olduğundan o ölçekte bir barajın yapılması düşünülmeyebilir. Ancak hidroelektrik santralinin birinci önceliği elektrik üretimi olacağından fizibilite çalışmaları sonucu o yüksekliklere çıkılması düşünülürse Subaşı köyünün yeri değiştirilebilir. Çin’ de dünyanın en büyük barajı için yaklaşık 5 milyon kişinin yerinin değiştirilmesi karşısında pek büyük bir durum değildir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]--> Moran deresi bulunduğu vadi Alucra’nın iklimini değiştirecek kadar Alucra’ya yakındır. Barajın su tutması ile Alucra’nın soğuk ve sert iklimi daha yumuşak ve daha elverişli bir hal alacaktır. Dünyada yapılan barajların etkisi genellikle bu yöndedir. Alucra toprağı genel olarak verimli bir topraktır. Ekilen ürün filizlenip çıkıyor ama ya dondan ya da yazın bile saat 5 ten sonra havanın aniden soğuması nedeniyle bitkiler üşüyor. Toplanmış ve biriktirilen sular, karalardan daha geç soğuduğu için Moran deresinde güneş battıktan sonra bile suyun sıcak olması Alucra’da karasal iklimde görülen yüksek gündüz gece sıcaklık farkını düşürerek daha ılıman bir iklim haline getirecektir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Eski adıyla Davaha – Karabörk arasına sulama göleti projesi var. Bu projenin de Alucra’ya önemli faydaları olacaktır. Yalnız bu göletin tüm Alucra toprağını sulama yeteneği olup olmayacağını henüz bilmiyorum. Moran vadisine kurulacak santralin baraj gölünden bu yönde de yararlanılabilir. Fiziki ve teknik şartlar buna elverişlidir.

<!--[if !vml]-->
<!--[endif]-->

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

<!--[if !vml]-->

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

Şekil 2-3-4-5 – Alucra Hes Projesi sonucu baraj gölü görünümü (Moran Vadisi)

     
<!--[if !supportLists]-->                              <!--[endif]-->HES PROJESİNİN KISA DÖNEMDE ALUCRA’YA FAYDALARI

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Baraj yapımında Alucralılara istihdam önceliği verilerek iş imkanı oluşturulur

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Baraj yapımında çalışacak işçilerin ihtiyaçlarının Alucra esnafından yapılması ile esnafa yarar sağlanır. Anti parantez esnafımızda Osmanlı’ da olduğu gibi hepsini bir esnaftan değil de aynı fiyattan sıra ile verip her esnafa yarar sağlarlarsa huzur ve kardeşlik duyguları daha da gelişir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Moran deresi vadisinde bulunan su altında kalması muhtemel ağaçların kesimi için gerekli işçi önceliği Alucralılara verilerek istihdam oluşturulabilir. Aynı zamanda kesilen ağaçlar yerine daha yükseklere ağaçlandırma işlemlerinde de aynı yola başvurulur.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Barajın yapımı dolayısıyla Kurtbeli’ne gidecek yol için düzenleme gerekiyor. Bu düzenleme için mevcut durumda iki seçenek gözüküyor. Birincisi ve bana göre en makulü yolun Suyurdu (ilimsu) tarafından Karaağaç mahallesi büyük dere kenarı ile mevcut yolun düzenlenmesi sonucu ana yola bağlanması düşünülebilir. İkinci olarak ta barajın dolgu üzerinden geçirilen yol muhtemel su seviyesinden yüksekten şu an ki Babapınar (Parak) yoluna birleştirilir. Bu çalışmalar sonucu o bölge şantiye alanına dönecek yoğun bir hareketlilik görülecektir. Baraj inşaatları büyük ölçekli şantiyeler gerektirir ve yıllar sürer bu sırada dışarıdan gelecek işçilere Alucra’nın balı, kelemi ve birçok özelliği tanıtılarak bunların pazarlaması sağlanabilir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Elektrik santrali ile adından daha çok söz ettirmesi sağlanıp tanıtım için bu argüman kullanılabilir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Suyun tutulma havzası temiz ve el değmemiş olduğundan Alucra’nın içme suyu olarak dahi kullanılması mümkündür.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Alucra’nın farklı yerlerden elektrik alması sonucu devamlı olarak elektrik kesintileri ve buna bağlı elektronik eşyalarda hasarlar oluyor. Elektrik santrali hemen yanı başımızda olduğundan çok olağanüstü durumlar hariç elektrik kesintisi olmayacaktır.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Alucra için en önemlisi iklim koşulları değişecek daha ılıman iklim yaşanacak. Bu iklim değişikliği ile tarım ve hayvancılık gelişecektir. Hava nemliliği artacağından çiçek çeşitliliği artacak bu da bal üretimini artıracaktır. Kurtbeli yolu açılması ile de bu ballar marka oluşturulup sahile indirilir ve  iyi pazarlama stratejileri ile limandan özellikle Rusya gibi dış pazarlara ihracatı sağlanıp hem bölge hem de ülke ekonomisine fayda sağlanır. Bal kooperatifi kurulup organizasyon sağlanır. Ama bu kuruluşlara mutlaka ve mutlaka üniversite mezunu yöneticiler gerekli.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->İklimin değişmesi ile özellikle Alucra’da hiç bilinmeyen meyve yetiştiriciliği geliştirilebilir. Şebinkarahisar’da tut, ceviz gibi meyvelerden ailelerin yıllık ihtiyaçları sağlanıyor.Alucra’da üretilenler sadece İstanbul’daki Alucralılar tarafından tüketilse bile Alucra’yı bekleyenlere ekonomik fayda sağlar.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Bölge için elverişli bir pilot ürünün üretiminde Türkiye çapında söz sahibi olunmalı. Pilot ürün derken ne demek istediğimi ilerde örnekle beraber açıklayacağım. Bu pilot ürünle Alucra göç veren değil alan bir konuma gelecek. Bunun tipik örneğini yani hayata geçirilmişini vereceğim örnekte göstereceğim.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Baraj gölü sayesinde balıkçılık gelişecek, özellikle kültür alabalık üzerine yapılacak çalışmalar bölgeye yeni bir ekonomik saha açacak. Bu üretilen balıkların markalar halinde İstanbul’a ve çevre illere intikali Alucra’ya ekonomik girdi sağlayacak.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Santralin işletmesinde çalışacak kişilerde Alucralılara öncelik verilerek istihdam oluşturulur.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Baraj çevresine yapılacak işletmelerle Alucra’ya gelen öğrencilerin ve Alucralıların sosyal yaşamları zenginleştirilir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Uzungöl sonradan oluşmuş doğal bir göldür. Bu baraj gölü yapay olmasına rağmen Uzungöl’den daha yüksekte olduğundan dinlenmek isteyecek hastalara şifa kaynağı olabilir. Bunun için yapılması gereken tanıtım gerçekleştirilir.

• BU PROJE UYGULANABİLİR BİR PROJE Mİ

• ALUCRA BÖYLE BİR PROJEYİ GERÇEKLEŞTİREBİLİR Mİ

           Neden olmasın. Olmaması için hiçbir neden yok. Aksine bu proje büyük bir proje olsa da mevcut durumda Alucra’nın çok büyük avantajları var.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Çevre ve Orman Bakanı Veysel EROĞLU hem bir Alucra damadı hem de su mühendisidir. Bu çok büyük bir avantajdır.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Milletvekilimiz Nurettin CANİKLİ Bey bu projenin hayata geçirilmesini sağlayabilir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Ulaştırma Bakanı Binali YILDIRIM Beyden destek alınabilir.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Devlet Su İşleri Karadeniz Bölge Müdürü Alucralı bir hemşerimiz.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Başbakan R.Tayyip ERDOĞAN Bey bu projeye destek olacaktır.

• PEKİ BÖYLE BİR PROJE İLE GERÇEKTEN KADERİ DEĞİŞMİŞ TÜRKİYE’DE BİR YER VAR MI

Evet. Türkiye’de böyle bir yer var. Belki çok yer vardır ama ben size güzel bir örnek sunacağım ve bu örnekle Alucra’yı karşılaştıracağım. Bu sayede Alucra’ya bu projenin ne gibi bir fırsat oluşturduğunu göreceksiniz. 

Bu yerin adı Antalya ili Korkuteli ilçesi. Korkuteli son sayıma göre 18971 şehir nüfusu 29188 köy nüfusu toplam 48159 nüfusu olan bir ilçedir. Denizden yüksekliği yaklaşık 1050 m. ¼ Akdeniz iklimi ¾ göller bölgesi karasal iklim görülen bir ilçe. Aşağıda ilçenin uydu fotoğrafına bakıp yerleşimi hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Daha çok bilgi almak için internetten arama yapabilirsiniz. Wikipedia da ilçenin bilgilerine ulaşabilirsiniz. Ben hem orda yaşayanlardan hem orayı ziyaret edenlerden hem de internetten bilgi topladım. Uydu fotoğraflarında da gördüğünüz gibi orda da bir baraj yapılmış. Bu baraj hakkında biraz bilgi vermek gerekirse yapımına 1965 tarihinde başlanmış.1975 yılında hizmet girmiş. Baraj sadece sulama amaçlı yapılmış. Google Earth deki ölçüme göre yaklaşık 30 m metre su yüksekliği olan bir baraj. İlçenin biraz yukarısına kurulmuş. Akarsu havza çevresi dağlarla çevrili düz bir arazi yapısı var. Bu açıdan Alucra’ya benziyor. Karasal iklim ağırlıklı olması ile de Alucra ile benzerlikler var. Etrafında 2000-2250 m yükseklikte dağlar var.

<!--[if !vml]-->

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

Şekil 6-7- Antalya Korkuteli ilçesi uydu fotoğrafları. Korkuteli barajı görülmektedir.

Tablo-1- Korkuteli ilçesinin yıllara göre nüfus dağılımı

 Resim 1 – Dallas tepesinden Korkuteli görünümü
 

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

 Resim 3- Beksimet tepesinden Alucra görünümü

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

Resim 4-Korkuteli baraj dolgu görünümü

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

Resim 5- Korkuteli’nden kış görünümü

Bu fotoğraflarla Korkuteli hakkında kafanızda biraz bir şeyler oluşmuştur. Korkuteli baraj yapılmadan önce sivrisineği ile meşhur durulmaz bir yermiş. Yerli yaşlılar barajdan öncesini bilenler böyle diyor. Baraj yapılıp bittikten sonra tarım alanında çok önemli değişmeler oluyor. Ama Korkuteli’nin en büyük özelliği pilot ürün olarak kültür mantarı yetiştiriciliği.

Öyle ki Türkiye’de 1 numara. İlçe halkı mantarı pek sevmiyor. Üretilen mantarın yüzde doksanı ilçe dışına satılıyor. İhracat ürünü olarak kullanıyor. Yani ilçeye dışarıdan para girişi var. Kazanılan paralar ilçede değerlendiriliyor. Yaz aylarında nüfusu yüz binin üzerine çıkıyor. Meyve yetiştiriciliği üst seviyede. Şimdi örtü altı tarım olarak seracılık faaliyetleri hakkında çalışmalar başlatmışlar. İlçeyi gezip görenler çok güzel bir yer diyor bana gitmek henüz nasip olmadı.

                              ALUCRA                                        KORKUTELİ

EKONOMİ              Yok                                               Canlı  ve üretime yönelik

NÜFUS                  Devamlı azalıyor                             Artıyor. Genç nüfus var

TARIM                   Nerdeyse yok                                 Var ve çeşitli

NÜFUZ                   Yüksek                                          Pek yok

ULAŞIM                  Sınırlı                                             Rahat ve iyi

Korkuteli ile Alucra’yı karşılaştırdığımızda böyle bir tabloyla karşı karşıya geliyoruz. Biz Alucralılar çok daha aktif insanlarız. Google da bir Alucra yazınca direkt Alucra ile bağlantılı yüzlerce sonuca ulaşıyoruz Korkuteli yazınca doğru dürüst iki üç tane direkt alakalı site çıkıyor. O zaman bu biz boşa kürek çekiyoruz anlamına gelir. Peki Alucra HES projesinin Korkuteli’nden üstünlükleri nelerdir diye soracak olursak.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Alucra Hes projesi daha güvenli Korkuteli barajı ilçeyi tehdit ediyor. Çünkü ilçenin üstüne kurulmuş. Bir olumsuzlukta ilçeyi direkt etkiliyor. Moran deresi vadisinde böyle bir şey söz konusu değil.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Alucra elektrik santrali hem elektrik üretip hem de sulama yapılabilir. Bu açıdan da Korkuteli’nden üstün.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Kurtbeli yolu açılması ile Korkuteli kadar olmasa da ulaşım sorunumuz çözülecek.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Korkuteli’nin iklimi ve tarım koşulları da barajdan sonra düzeliyor. Alucra’da da böyle olmasını öngörüyorum.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Dünyadaki Alucralı sayısı Korkuteli’ni 40 ‘a katlar

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Alucra tek başına milletvekili seçerken Korkuteli köy gibiymiş.

<!--[if !supportLists]-->-          <!--[endif]-->Geri kalıyor tarımla sağlanan ekonomik farka. Bunun aynı Korkuteli’nin kültür mantarından yaptığı gibi Alucra’nın iklimi değiştikten sonra hangi pilot ürüne odaklanıp ekonomik katma değer oluşturması gerektiğine. Bunun içinde şu olsun diyecek değilim. Bu işin uzmanı Ziraat Mühendisleri, gerekli inceleme yapıldıktan sonra uygun ürünle Türkiye’de 1 numara olmalıyız. Korkuteli’nde evdeki herkes bu mantar olayından iş sahası buluyor. Mantarları almak için direkt geliyorlar. Korkuteli’nde barajla beraber balıkçılıkta artış göstermeye başlamış. Antalya’ya yakınlığı nedeniyle yazlık villalar yapılmaya başlamış. Aynı şekilde Alucra’da bir atılım yapabilir. Alucra’ya uygun ürün ile Alucra’nın da bir an önce tüketim toplumu olmaktan üretim toplumu olmaya geçmesi lazım. Yapılamayacak bir şey değil. Korkuteli barajı devlet için yük ama Alucra HES projesi devlet için enerji demek. Bu barajla hem devlet kazanacak hem de  Alucra. Elde imkan varken değerlendirmek gerek.

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

                                                 *Uzman  İnşaat  Mühendisi  Bilal  TÜRKER

* Tarihi yapılar üzerine İstanbul 5 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ‘nda uzman ünvanı almıştır. Tarihi yığma yapıların yapısal davranışının araştırılması konusunda master tez çalışmaları devam etmektedir. 

Haber:alucrahaber